Zwolnienie z podatku PCC przy zakupie mieszkania. Co zmieniło się od 2024 roku?

Zakup mieszkania to jedna z najważniejszych decyzji finansowych w życiu – wiąże się nie tylko z wyborem lokalizacji i standardu nieruchomości, ale też z szeregiem formalności i dodatkowych kosztów. Jednym z nich jest PCC, czyli podatek od czynności cywilnoprawnych, który jest płatny przy zawieraniu m.in. umowy sprzedaży nieruchomości i wynosi 2% jej wartości rynkowej. Kto powinien go zapłacić, a w jakich przypadkach można się ubiegać o zwolnienie z PCC objaśniamy w poniższym artykule.

PCC był przez lata stałym elementem większości transakcji na rynku mieszkaniowym, zarówno tych z rynku wtórnego, jak i pierwotnego. Aktem prawnym, który reguluje PCC, jest Ustawa z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych. W 2023 roku ustawa ta została znowelizowana o nowy dokument – Ustawę o zmianie ustawy o samorządzie gminnym, ustawy o społecznych formach rozwoju mieszkalnictwa, ustawy o gospodarce nieruchomościami, ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych oraz niektórych innych ustaw. Nowe regulacje, które zaczęły obowiązywać od 2024 r. oznaczają realną ulgę dla osób kupujących swoje pierwsze mieszkanie. Warto wiedzieć, kiedy podatek nadal obowiązuje, a kiedy można go uniknąć i dzięki temu zaoszczędzić nawet kilkanaście tysięcy złotych.

Czym jest PCC, dlaczego został wprowadzony i kiedy kupujący jest zobowiązany, by go zapłacić?

PCC pojawia się przy zawieraniu różnych umów cywilnoprawnych, w tym m.in. kupna mieszkania, czy ustanowienia hipoteki, jak też umów sprzedaży samochodu, pożyczek i in. W przypadku nieruchomości podatek ten występuje przede wszystkim wtedy, gdy transakcja odbywa się między osobami fizycznymi – czyli na rynku wtórnym, bez udziału dewelopera.

Podatek od czynności cywilnoprawnych został wprowadzony jako sposób opodatkowania transakcji, które nie podlegają podatkowi VAT. Ma on zapewniać wpływy do budżetu państwa z umów zawieranych poza obrotem gospodarczym. Co ważne, obowiązek zapłaty podatku zawsze ciąży na kupującym.

Nowelizacja przepisów od 2024 roku – co się zmieniło?

Od 1 stycznia 2024 roku obowiązują nowe przepisy, które wprowadziły zwolnienie z podatku PCC dla osób kupujących swoje pierwsze mieszkanie lub dom jednorodzinny na rynku pierwotnym lub wtórnym.

Zmiana ta ma wspierać osoby, które dopiero rozpoczynają swoją przygodę z rynkiem nieruchomości – przede wszystkim młodych i osoby szukające pierwszego „własnego M”. Zwolnienie z podatku to również zachęta do wyboru mieszkań od dewelopera, które coraz częściej oferują nowoczesne rozwiązania, wysoki standard wykończenia i atrakcyjną lokalizację. W praktyce oznacza to nie tylko mniejszy koszt początkowy transakcji, ale też większe możliwości planowania budżetu przy zakupie nowego lokum.

Jakie są zasady zwolnienia z PCC?

Aby skorzystać ze zwolnienia z podatku PCC przy zakupie mieszkania lub domu, muszą zostać spełnione następujące warunki:

• Nabywca musi kupować swoje pierwsze mieszkanie lub dom. Oznacza to, że nie może posiadać, ani wcześniej nie posiadał, prawa własności do innej nieruchomości mieszkalnej, także w formie udziałów.
• Zwolnienie przysługuje wyłącznie osobom fizycznym, a nie firmom czy przedsiębiorcom prowadzącym działalność gospodarczą. Innymi słowy, dotyczy osób prywatnych kupujących nieruchomość na własny użytek.
• Nieruchomość musi być nabywana na potrzeby własne, a nie np. jako inwestycja na wynajem czy pod wynajem krótkoterminowy.
• Nie ma znaczenia, czy zakup finansowany jest gotówką, czy kredytem hipotecznym. Zwolnienie obowiązuje niezależnie od źródła finansowania.

Spełnienie powyższych warunków pozwala uniknąć płacenia 2% podatku PCC, co przy dzisiejszych cenach nieruchomości oznacza realną i znaczącą oszczędność. Warto jednak pamiętać, że istnieje kilka wyjątków. Jednym z nich jest sytuacja, w której nabywca posiadał wcześniej udział w nieruchomości mieszkalnej nabyty w drodze dziedziczenia – w takim przypadku nadal można skorzystać ze zwolnienia z PCC, o ile ten udział nie przekraczał 50%. Każdy przypadek wymaga więc osobnej analizy, dlatego tak ważne jest, by jeszcze przed podpisaniem umowy upewnić się, że konkretna inwestycja spełnia wszystkie warunki zwolnienia.

O wszelkich wątpliwościach najlepiej porozmawiać z doradcą sprzedaży lub notariuszem.

Jak skorzystać ze zwolnienia z podatku PCC? Formalności i procedura

Dobrą wiadomością dla kupujących pierwsze mieszkanie na rynku pierwotnym jest to, że zwolnienie z podatku PCC działa automatycznie. Cała procedura odbywa się na etapie podpisywania aktu notarialnego, a wcześniej nie trzeba składać żadnych dodatkowych wniosków, oświadczeń ani dokumentów w urzędzie skarbowym. Jeśli transakcja spełnia warunki ustawowe, podatek po prostu nie jest naliczany.

Nawet przy minimalnych formalnościach warto upewnić się, że wszystkie warunki ulgi są spełnione, a informacje przekazane notariuszowi kompletne i zgodne z rzeczywistością. To wystarczy, by w pełni skorzystać z przysługującego zwolnienia i oszczędzić nawet kilkanaście tysięcy złotych przy zakupie nowego mieszkania.